Gai cột sống lưng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Gai cột sống lưng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau lưng mạn tính ở người trung niên và cao tuổi. Đây là bệnh lý tiến triển âm thầm, nếu không điều trị sớm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động, thậm chí dẫn đến teo cơ, rối loạn cảm giác hoặc tàn phế.

Vậy gai cột sống lưng là gì, bệnh có nguy hiểm không và đâu là cách điều trị tối ưu? Hãy cùng Alo Xương Khớp tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây để chủ động chăm sóc sức khỏe cột sống của bạn và người thân.

1. Gai cột sống lưng là gì?

Các gai xương này xuất hiện do canxi tích tụ ở dây chằng, các đốt sống hoặc do tự phục hồi của xương sau chấn thương, va đập hoặc áp lực lên cột sống

Gai cột sống lưng là tình trạng xuất hiện các mỏm xương (gai xương) mọc ra từ thân đốt sống, thường gặp ở đoạn thắt lưng (L4 – L5, L5 – S1) – nơi chịu nhiều áp lực trong quá trình vận động và nâng đỡ cơ thể.

Gai xương được hình thành do sự thoái hóa của đĩa đệm, sụn khớp và dây chằng quanh đốt sống. Khi phần sụn bị mòn dần, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra gai xương để “bù đắp” sự thiếu hụt cấu trúc, tuy nhiên điều này lại gây chèn ép rễ thần kinh và các mô mềm xung quanh, dẫn đến đau nhức và rối loạn vận động.

2. Nguyên nhân gây gai cột sống lưng

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành gai cột sống thắt lưng, trong đó phổ biến nhất bao gồm:

2.1. Thoái hóa theo tuổi tác

Gai cột sống lưng chủ yếu xảy ra ở người già

Tuổi tác cao là nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa đĩa đệm và hình thành gai xương. Theo thời gian, đĩa đệm mất nước, giảm đàn hồi, khớp cột sống bị mòn khiến xương dễ va chạm và phát triển gai.

2.2. Tư thế sai trong lao động và sinh hoạt

Ngồi lâu, đứng lâu, khom lưng nâng vật nặng hoặc cúi gập người sai tư thế khiến vùng thắt lưng chịu áp lực lớn, thúc đẩy quá trình lắng đọng canxi và hình thành gai.

2.3. Thừa cân, béo phì

Cân nặng dư thừa tạo áp lực liên tục lên cột sống, đặc biệt vùng thắt lưng – nơi chịu trọng tải lớn nhất của cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương và hình thành gai xương.

2.4. Di chứng chấn thương hoặc bệnh lý cột sống

Những người từng bị tai nạn, gãy cột sống, hoặc có tiền sử thoát vị đĩa đệm, viêm khớp cột sống, viêm cột

sống dính khớp… đều dễ bị gai cột sống lưng do các tổn thương mãn tính ở mô xương.

>>> Xem thêm: Thoái hóa cột sống thắt lưng: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

3. Dấu hiệu nhận biết gai cột sống lưng

Triệu chứng của gai cột sống lưng thường tiến triển từ nhẹ đến nặng theo thời gian. Những dấu hiệu phổ biến nhất bao gồm:

• Đau âm ỉ vùng thắt lưng, đau tăng khi đứng lâu, cúi người hoặc bê vác vật nặng

• Đau lan xuống mông, đùi, cẳng chân, đôi khi nhói như điện giật – dấu hiệu cho thấy gai chèn vào rễ thần kinh tọa

• Tê bì chân tay, rối loạn cảm giác hoặc vận động ở chi dưới

• Cứng lưng buổi sáng, giảm khi vận động nhẹ

• Trong trường hợp nặng: Teo cơ mông, đùi, yếu chân hoặc rối loạn đại tiểu tiện

Vị trí đau lan từ vùng thắt lưng xuống chân trong trường hợp rễ thần kinh bị chèn ép do gai cột sống lưng

4. Gai cột sống lưng có nguy hiểm không?

Gai xương nhỏ thường không gây triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên khi phát triển lớn và chèn ép dây thần kinh hoặc tủy sống, người bệnh có thể gặp những biến chứng nghiêm trọng như:

• Hẹp ống sống

• Chèn ép thần kinh tọa

• Teo cơ, liệt chi dưới

• Rối loạn tiểu tiện

Do đó, người bệnh cần theo dõi kỹ các triệu chứng và thăm khám định kỳ để kiểm soát tiến triển của bệnh.

5. Các phương pháp điều trị gai cột sống lưng

5.1. Điều trị không dùng thuốc

Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng

Vật lý trị liệu phục hồi chức năng

• Kéo giãn cột sống thắt lưng

• Điện trị liệu, sóng ngắn, siêu âm trị liệu

• Bài tập giãn cơ, tăng sức mạnh cơ lưng, bụng

Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic)

Bác sĩ chuẩn đoán rồi thực hiện nắn chỉnh

Là phương pháp an toàn, không dùng thuốc, được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Bác sĩ Chiropractic sẽ điều chỉnh các sai lệch cột sống, giúp giảm chèn ép thần kinh, khôi phục khả năng vận động và hạn chế tái phát.

Chú thích ảnh minh họa: Chuyên gia đang áp dụng phương pháp Chiropractic giúp giải áp cột sống lưng hiệu quả.

5.2. Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giảm đau (paracetamol, NSAIDs)

• Thuốc giãn cơ

• Vitamin B1, B6, B12 hỗ trợ dẫn truyền thần kinh

Lưu ý: Không nên lạm dụng thuốc giảm đau kéo dài để tránh tác dụng phụ lên gan, thận và đường tiêu hóa. Việc sử dụng thuốc cần có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.

5.3. Phẫu thuật (trong trường hợp nặng)

Áp dụng khi có biến chứng hẹp ống sống, rối loạn vận động, liệt chi hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn. Bác sĩ có thể chỉ định mổ cắt bỏ gai xương, giải ép rễ thần kinh và nẹp cột sống nếu cần thiết.

6. Cách phòng ngừa và chăm sóc tại nhà

• Duy trì tư thế đúng khi làm việc, đứng, ngồi và nằm

• Tránh mang vác vật nặng, cúi gập đột ngột

• Tập thể dục đều đặn, đặc biệt các bài tăng cường cơ vùng bụng – lưng

• Kiểm soát cân nặng

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất: canxi, vitamin D, collagen, omega-3…

Gai cột sống lưng là một hệ quả tự nhiên của quá trình thoái hóa, nhưng nếu biết cách chăm sóc và điều trị đúng, người bệnh vẫn có thể sống khỏe mạnh, linh hoạt và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Hãy chủ động lắng nghe cơ thể, đừng xem nhẹ những cơn đau lưng âm ỉ và tê bì bất thường ở chi dưới. Khám sớm – điều trị kịp thời chính là “chìa khóa” giúp bạn bảo vệ cột sống lưng và duy trì chất lượng sống lâu dài.

>>> Xem thêm: Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả