Viêm gân Achilles ở người chạy bộ: Dấu hiệu nhận biết sớm và hướng điều trị hiệu quả
- iCCARE MKT
- 5 thg 5
- 5 phút đọc
Trong thế giới của những người yêu thích chạy bộ – dù là vận động viên chuyên nghiệp hay người chạy phong trào – không ai muốn phải tạm ngừng luyện tập vì chấn thương. Thế nhưng, viêm gân Achilles lại là một trong những rào cản phổ biến và dai dẳng nhất đối với người chạy bộ. Khi bước chân bạn bắt đầu đau nhói phía sau gót, hoặc cứng khớp mỗi sáng sớm, rất có thể gân Achilles – sợi gân lớn nhất trong cơ thể bạn – đang cầu cứu.
Nếu không được phát hiện và xử lý đúng cách, viêm gân Achilles ở người chạy bộ có thể trở thành chấn thương mãn tính, thậm chí dẫn đến đứt gân – một biến cố nghiêm trọng, buộc bạn phải rời xa đường chạy trong thời gian dài. Cùng aloxuongkhop đi tìm hiểu chi tiết ngay bài viết dưới đây!
1. Gân Achilles là gì?
Gân Achilles là dải gân chắc khỏe nối liền cơ bắp chân (gastrocnemius và soleus) với xương gót chân. Đây là gân chịu lực nhiều nhất khi ta chạy, nhảy, đi bộ hoặc nâng gót chân, và là phần không thể thiếu trong mọi chuyển động bàn chân.
2. Viêm gân Achilles là gì?
Viêm gân Achilles (Achilles Tendinitis) là tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương vi mô của gân Achilles do sử dụng quá mức hoặc lực kéo lặp lại trong thời gian dài. Chấn thương này không xảy ra đột ngột mà tiến triển dần theo thời gian, thường bị bỏ qua cho đến khi đau nghiêm trọng.
Có hai dạng chính của viêm gân Achilles:
Viêm gân Achilles chèn ép (Insertional Achilles Tendinitis): Ảnh hưởng đến vị trí gân bám vào xương gót.
Viêm gân Achilles không chèn ép (Noninsertional): Ảnh hưởng đến phần giữa thân gân – phổ biến hơn ở người chạy bộ.
3. Nguyên nhân gây viêm gân Achilles ở người chạy bộ
Các yếu tố gây viêm gân Achilles có thể kể đến gồm:
a. Tăng tải quá nhanh
Tăng quãng đường, tốc độ hoặc độ dốc đột ngột khiến gân không kịp thích nghi.
b. Kỹ thuật chạy không đúng
Chạy bằng gót chân (heel strike) quá nhiều.
Dáng chạy nghiêng về phía trước hoặc chuyển động gót chân không ổn định.
c. Giày chạy không phù hợp
Giày mòn, thiếu nâng đỡ gót chân hoặc quá ít độ đệm.
d. Cơ bắp căng cứng, thiếu giãn cơ
Cơ bắp chân sau và gân kheo căng gây áp lực kéo quá mức lên gân Achilles.
e. Cấu trúc bàn chân bất thường
Người có vòm bàn chân thấp, bàn chân bẹt hoặc chân lệch trục dễ bị viêm gân.
>>> Tham khảo thêm: Hội chứng đau bánh chè (Runner’s Knee) là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả
4. Dấu hiệu nhận biết viêm gân Achilles
Viêm gân Achilles thường biểu hiện qua những triệu chứng ban đầu âm ỉ nhưng rất điển hình:
Đau nhức hoặc nóng rát phía sau gót chân, đặc biệt khi chạy hoặc leo dốc.
Cứng khớp vào buổi sáng, cảm giác gân gót bị kéo căng khi mới ra khỏi giường.
Sưng nhẹ và cảm giác gân “dày lên” bất thường.
Đau khi đứng nhón gót hoặc thực hiện bài tập nhảy nhẹ.
Trong trường hợp nặng: xuất hiện âm thanh lạo xạo hoặc đứt rách, cần được cấp cứu.
5. Phương pháp chẩn đoán
Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng gân, test lực nhảy, nhón gót và ấn điểm đau.
Siêu âm hoặc MRI: Giúp đánh giá mức độ viêm, phát hiện rách vi mô, canxi hóa hoặc dày gân.
6. Hướng điều trị viêm gân Achilles hiệu quả
a. Nghỉ ngơi và giảm tải
Giảm hoặc ngưng hoàn toàn chạy bộ trong giai đoạn cấp.
Thay thế bằng các hoạt động ít tác động lên gót như: đạp xe, bơi lội.
b. Chườm lạnh, nâng gót chân
Chườm lạnh 15 phút sau vận động, 2–3 lần/ngày.
Nâng gót bằng đệm gót trong giày giúp giảm áp lực lên gân.
c. Vật lý trị liệu
Bài tập eccentric – bài tập kéo dãn có kiểm soát là liệu pháp hiệu quả nhất:
Nhón gót một chân rồi từ từ hạ xuống.
Thực hiện 3 set x 15 lần mỗi ngày.
Tăng cường cơ mác bên, cơ gân kheo và cơ đùi.
d. Sử dụng thuốc
NSAIDs (Ibuprofen, Naproxen) dùng trong giai đoạn viêm cấp để giảm đau và sưng.
Lưu ý khi dùng thuốc:
Dùng thuốc sau ăn, không kéo dài quá 7–10 ngày.
Không lạm dụng nếu có tiền sử viêm loét dạ dày, bệnh gan thận.
Không tự ý tiêm corticoid vào gân – dễ gây yếu gân, tăng nguy cơ đứt.
7. Phòng ngừa viêm gân Achilles ở người chạy bộ
a. Tăng cường thể lực có kiểm soát
Tăng tải <10% mỗi tuần để gân có thời gian thích nghi.
b. Luôn khởi động và giãn cơ kỹ lưỡng
Dành ít nhất 10 phút cho các bài kéo giãn cơ bắp chân và toàn thân.
c. Chọn giày phù hợp
Sử dụng giày có đệm gót cao, hỗ trợ vòm bàn chân tốt.
Thay giày sau mỗi 600–800 km chạy.
d. Tập luyện cơ bắp bổ trợ
Tập các bài như plank, bridge, squat, deadlift giúp ổn định chuyển động toàn thân.
Viêm gân Achilles là kẻ thù thầm lặng nhưng dai dẳng của người chạy bộ. Tuy không gây ảnh hưởng đến tính mạng, nhưng nếu chủ quan, bạn sẽ phải đánh đổi bằng nhiều tuần – thậm chí nhiều tháng – xa rời niềm đam mê thể thao. Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể, can thiệp đúng lúc và xây dựng một kế hoạch tập luyện khoa học, an toàn.
Nếu bạn đã từng gặp cảm giác đau âm ỉ phía sau gót mỗi khi bắt đầu chạy – đừng bỏ qua. Hãy kiểm tra lại cách tập luyện của mình và chủ động phòng ngừa ngay hôm nay, trước khi gân Achilles buộc bạn phải dừng bước.
>>> Tham khảo thêm: Đau khớp gối khi chạy bộ: nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả
Bình luận