Viêm gân cơ quay khớp vai do bơi lội nhiều: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Viêm gân cơ quay khớp vai là một trong những chấn thương phổ biến nhất ở vận động viên bơi lội – môn thể thao yêu cầu sự phối hợp nhịp nhàng giữa sức mạnh, độ bền và chuyển động linh hoạt của khớp vai. Việc thực hiện hàng nghìn lượt quạt tay dưới nước mỗi tuần có thể dẫn đến quá tải, gây kích ứng và viêm các gân trong nhóm cơ quay. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, chấn thương này có thể tiến triển thành mãn tính, làm giảm hiệu suất thi đấu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

1. Gân cơ quay là gì? Vì sao lại dễ tổn thương ở người bơi lội?

Gân cơ quay khớp vai (hay còn gọi là rotator cuff) là nhóm gồm 4 cơ và gân chính: supraspinatus, infraspinatus, teres minor và subscapularis. Nhóm cơ này đóng vai trò then chốt trong việc giữ ổn định khớp vai, đồng thời cho phép thực hiện các động tác nâng, xoay và duỗi tay.

Hình ảnh minh họa cấu trúc gân cơ quay khớp vai, cho thấy vị trí các gân thường bị tổn thương do vận động lặp đi lặp lại khi bơi lội.

Ở người bơi lội, đặc biệt là các nội dung như bơi sải, bơi bướm và bơi ếch, vai phải liên tục hoạt động với biên độ lớn và lực cản nước cao. Điều này dễ khiến các gân bị quá tải, vi chấn thương và dẫn đến viêm. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:

• Kỹ thuật bơi chưa đúng chuẩn

• Lịch tập luyện quá dày đặc, không đủ thời gian phục hồi

• Cơ vai yếu hoặc mất cân bằng cơ giữa cơ trước và cơ sau vai

• Thiếu khởi động hoặc không giãn cơ đầy đủ sau khi bơi

2. Dấu hiệu nhận biết viêm gân cơ quay ở người bơi lội

Đau vai sau các buổi tập bơi có cường độ cao có thể là dấu hiệu cảnh báo viêm gân cơ quay – một chấn thương thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua ở vận động viên bơi lội.

Dấu hiệu của viêm gân cơ quay khớp vai có thể xuất hiện từ từ hoặc đột ngột sau một buổi bơi cường độ cao. Một số triệu chứng điển hình bao gồm:

• Đau âm ỉ vùng vai, tăng lên khi thực hiện các động tác nâng tay hoặc xoay vai

• Đau về đêm, nhất là khi nằm nghiêng sang bên vai bị tổn thương

• Giảm tầm vận động, khó thực hiện các động tác quạt tay hay gãi lưng

• Yếu cơ vùng vai, cảm giác tay không còn linh hoạt như trước

• Trong một số trường hợp nặng, tiếng lục cục hoặc rắc nhẹ có thể xuất hiện khi xoay cánh tay

>>> Xem thêm: Hội chứng chèn ép khớp vai (Swimmer’s Shoulder) ở người bơi lội: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

3. Chẩn đoán viêm gân cơ quay ở người bơi lội

Để xác định chính xác tình trạng viêm gân cơ quay, bác sĩ có thể thực hiện các bước sau:

• Khám lâm sàng: đánh giá độ đau, tầm vận động và lực cơ.

• Siêu âm khớp vai: giúp phát hiện sớm tình trạng viêm hoặc rách gân.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): được xem là phương pháp đánh giá chính xác nhất mức độ tổn thương gân, đặc biệt trong các trường hợp nghi ngờ rách gân bán phần hoặc toàn phần.

4. Cách điều trị viêm gân cơ quay hiệu quả

Tùy vào mức độ tổn thương, điều trị có thể bao gồm:

4.1. Điều trị bảo tồn

• Nghỉ ngơi tương đối: giảm hoặc ngưng các hoạt động gây đau, đặc biệt là bơi.

• Chườm lạnh: giảm đau, giảm sưng trong 48-72 giờ đầu.

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): giảm viêm, giảm đau.

• Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng:

  • Các bài tập kéo giãn, tăng sức mạnh cơ quanh vai và cải thiện sự cân bằng cơ.

  • Sử dụng siêu âm trị liệu, sóng ngắn, hoặc điện xung để hỗ trợ phục hồi gân.

Tập phục hồi chức năng dưới sự hướng dẫn chuyên môn giúp giảm đau, cải thiện độ linh hoạt và ngăn ngừa tái phát viêm gân cơ quay ở người bơi lội.

4.2. Tiêm thuốc hoặc can thiệp

• Tiêm corticoid tại chỗ: có thể được cân nhắc nếu đau kéo dài, nhưng cần cẩn trọng vì nguy cơ làm yếu gân.

• Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): phương pháp sinh học đang được nghiên cứu để tái tạo mô gân.

4.3. Phẫu thuật (hiếm gặp)

Chỉ định phẫu thuật nếu gân bị rách nặng hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn sau 6 tháng – thường không phổ biến trong giai đoạn viêm đơn thuần ở người bơi lội.

5. Cách phòng ngừa viêm gân cơ quay khi bơi lội

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Đối với người bơi lội, nên chú trọng các yếu tố sau:

• Rèn luyện kỹ thuật bơi đúng cách, đặc biệt là động tác quạt tay và vào nước.

• Khởi động kỹ trước khi xuống hồ, tập trung vùng vai và cổ.

• Giãn cơ sau khi bơi, đặc biệt là vùng vai, ngực và lưng trên.

• Tăng cường sức mạnh cơ vai – lưng – thân trên bằng các bài tập tạ nhẹ, dây kháng lực hoặc yoga.

• Ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ protein, omega-3 và vitamin C để hỗ trợ quá trình phục hồi gân cơ.

Các bài tập với dây kháng lực giúp tăng sức mạnh nhóm cơ quanh vai và hỗ trợ phòng ngừa chấn thương rotator cuff cho người thường xuyên bơi lội.

6. Khi nào cần đi khám chuyên khoa?

Nếu bạn là người yêu thích bơi lội và gặp phải các dấu hiệu đau vai kéo dài trên 1 tuần, kèm theo giới hạn vận động, hãy đi khám chuyên khoa cơ xương khớp. Can thiệp sớm là cách tốt nhất để tránh tổn thương mạn tính và sớm quay lại hồ bơi với trạng thái sung sức nhất.

Viêm gân cơ quay khớp vai là một vấn đề thường gặp ở người bơi lội, đặc biệt là khi kỹ thuật bơi chưa hoàn hảo hoặc tập luyện quá mức. Việc hiểu đúng nguyên nhân, nhận diện sớm dấu hiệu và áp dụng điều trị kịp thời là yếu tố then chốt giúp ngăn ngừa tổn thương lâu dài. Hãy luôn kết hợp kỹ thuật bơi tốt, bài tập bổ trợ hợp lý và phục hồi đầy đủ để giữ vai luôn khỏe mạnh – đồng hành cùng bạn qua từng làn nước.

>>> Xem thêm: Đau khớp vai khi bơi lội: nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả